Leven

Leven

De lasten en baten van het programma zijn hieronder weergegeven.

Toelichting

Budgetoverhevelingen

We stellen de volgende budgetoverhevelingen voor:
Fietsenstalling Station Geldermalsen
In de begroting 2024 is een bedrag van 1.2 miljoen euro opgenomen voor het vernieuwen van de fietsenstalling oostzijde station Geldermalsen. Het project is gerealiseerd en de stalling is eind 2024 in gebruik genomen. In 2025 moet het project nog financieel afgerond worden. De ontvangen subsidie van de provincie (261.000 euro) moet nog verantwoord worden en de financiële afrekening van ProRail moet nog ontvangen worden. Financiële risico’s worden niet meer verwacht omdat het project is gerealiseerd.
Voorgesteld wordt om het resterende budget uit 2024 van 558.000 euro over te hevelen naar 2025.

Buitensportaccommodaties
In 2024 was er 70.000 euro begroot voor overname van achterblijvende opstal. Deze overname is vertraagd en schuift door naar 2025. 

Tussen programma's

Bestemmingsreserve Flexibele kern
Voor een toelichting verwijzen wij naar de toelichting in programma 1.

Algemene reserve
Fietspaden onder de Waalbruggen
We realiseren een struinpad tussen de twee bruggen (autoverkeer en spoor) van de kern Waardenburg naar de uiterwaarden. Vanwege het niet afgeven van de vergunning door Waterschap Rivierenland is de uitvoering uitgesteld naar 2025. Het project wordt begin april 2025 afgerond. In 2024 wordt er 50.000 euro minder onttrokken aan de algemene reserve.

Overig

Brede Specifieke Uitkering Integraal Zorg Akkoord (IZA)
Het IZA Regioplan Rivierenland werd net voor het einde van 2023 opgeleverd. Echter met het opleveren van het regioplan kon de uitvoering niet direct starten. De beschreven prioritaire opgaven zijn breed en abstract gebleven. Met ruimte om de precieze invulling ervan gezamenlijk nader vorm te geven. Het jaar 2024 heeft daarmee in het teken gestaan van verder concretiseren en opstarten, zowel op inhoud als ook op proces en de benodigde randvoorwaarden. 
Terugkijkend op het afgelopen jaar kan geconcludeerd worden dat er veel vorderingen zijn gemaakt, echter zijn er op diverse onderdelen minder concrete acties opgestart (en kosten gemaakt) dan verwacht. Het ging simpelweg nog vooral over voorbereidingen treffen, werkafspraken maken, structuren opbouwen, planvorming en subsidies aanvragen.  
Zo is er veel werk gestoken in het ontwikkelen van een passende governance en organisatiestructuur. Diverse regionale rollen/functies dienden nog ingericht en ingevuld te worden. Als gemeenten hebben we geïnvesteerd in de onderlinge samenwerking en het volwaardig partner worden in het Regioplan en de verbinding met het betrokken netwerk (welzijn-, medisch- en zorgdomein). We hebben aansluiting gemaakt bij lopende ontwikkelingen, transformatieplannen en/of projecten.  
Als gevolg hiervan hebben we gekozen voor het inzetten van 274.000 euro uit reguliere middelen. Hierdoor hebben we voorkomen dat het budget van het Integraal Zorg Akkoord aan het Rijk moet worden terugbetaald.

Bijdrage Avri Ibor (verkeer en openbaar groen)
Begin november 2024 heeft de gemeente 3 brieven van de Avri ontvangen over de financiële consequenties voor 2024 van de uitvoering van de Ibor-taken. Het betreft een overschrijding van in totaal  240.000 euro en bestaat uit 3 onderdelen. 1 onderdeel was bekend, op de andere 2 is vanuit de gemeente  met verbazing op gereageerd. Namens het college is op deze brieven gereageerd. Dit heeft geresulteerd in een bestuurlijk gesprek in januari met de volgende uitkomsten.

Toelichting per onderdeel:
1. Overschrijding door klimaatsverandering en terugloop WSW medewerkers
Door de klimaatsverandering en het steeds langer wordende groeiseizoen is er meer arbeid nodig om de    groenvoorziening en de onkruidbestrijding op de verharding op het gewenste kwaliteitsbeeld te onderhouden. Ook zijn er minder medewerkers met een afstand tot de arbeidsmarkt beschikbaar en wordt werk door duurdere reguliere medewerkers of aannemers uitgevoerd. De extra kosten bedragen in totaal 102.000 euro. In de 1e bestuursrapportage is hiervan al 50.000 euro vermeld. Het verschil van 52.000 euro is later in het jaar ontstaan en was op dat moment nog niet bekend bij de gemeente. Deze kosten zijn structureel zolang het klimaat zich zo blijft ontwikkelen.

2. Fout werkbegroting
Voor de werkbegroting van de Dienstverleningsovereenkomst (DVO) van de Ibor taken heeft Avri voor 2024 een nieuwe rekenmethode gebruikt. In september bleek dat een deel van de overhead (103.000 euro) niet in de berekening was meegenomen. Het betreft hier structurele kosten. Avri heeft de gemeente daar in november met een excuusbrief over geïnformeerd. De gemeente ontkomt er niet aan om deze kosten aan Avri te vergoeden omdat Avri onder de gemeenschappelijke regeling valt (lusten en lasten voor de gemeente).

3. Frictiekosten
In september 2023 is met Avri afgesproken het onderhoud van de bomen in het buitengebied en het reinigen van de kolken met ingang van 1 januari 2024 weer terug te brengen naar de gemeente. Reden hiervoor was dat Avri de werkzaamheden uitbesteed. Hierdoor was er weinig toegevoegde waarde van Avri. Ook moest het bestek opnieuw aanbesteed worden, dus een natuurlijk en praktisch moment om de werkzaamheden terug te halen. Bij de vaststelling van de werkbegroting is afgesproken hiervoor geen frictiekosten in rekening te brengen. Het terugnemen van de taken zonder frictiekosten is vastgelegd in de dienstverlenings-overeenkomst en door Avri ondertekend. In september 2024 kwam Avri terug op deze afspraak. In de brief van november 2024 deelt Avri mede wel frictiekosten te berekenen voor 2024 tot en met 2027. Voor 2024 bedragen deze kosten 85.000 euro. In het gesprek van januari heeft Avri toegezegd de frictiekosten tegen de werkelijke kosten te willen verrekenen. Het voorstel van Avri volgt eind maart.

Omdat exacte bedragen voor 2024 tot en met 2027 nog niet bekend en akkoord bevonden nemen we dit onderwerp op in de risicoparagraaf.

Degeneratievergoeding aanleg glasvezel buitengebied
Tijdens opstelling van het overzicht van de te ontvangen degeneratievergoeding is de gemeente uitgegaan van de totale lengte aan te leggen glasvezel binnen de gemeente conform het opgegeven aantal meters in vergunningsaanvraag t.b.v. ontvangst legesvergoeding. Doordat de leges worden geheven over alle graafwerkzaamheden binnen de gemeente en de degeneratiekosten alleen over de graafwerkzaamheden in de openbare ruimte in eigendom c.q. beheer bij de gemeente is een nadelig verschil ontstaan tussen het geraamd bedrag aan degeneratievergoeding, waar we als grondeigenaar recht op hebben. In verband met het beleid van het Waterschap Rivierenland is ook veel glasvezel niet meer in de dijk aangelegd waar gemeente als wegbeheerder recht had op degeneratievergoeding alleen in de particuliere gronden waardoor recht op degeneratievergoeding kwam te vervallen. Op basis van nacalculatie een nadeel van 253.000 euro, waarvan 84.500 euro ten laste van het rekeningresultaat 2024 komt.

Leerlingenvervoer
Het leerlingenvervoer heeft over 2024 een positief resultaat van 120.000 euro. We zien in het leerlingenvervoer meer ouders die ervoor kiezen hun kind zelf naar school te brengen of gebruik laten maken van het openbaar vervoer. Dit betekent dat er minder kinderen gebruik maken van het duurdere vervoer per (taxi-)bus. Ook is aan meer ouders het drempelbedrag in rekening gebracht.
Het positieve resultaat is incidenteel; de situatie in het leerlingenvervoer blijft steeds een momentopname.

Sportbeleid
We hebben in 2024 van het Rijk GALA (Gezond en Actief Leven Akkoord)-middelen ontvangen die we kunnen inzetten voor sportparticipatie. Om zo weinig mogelijk van deze doeluitkering terug te betalen aan het Rijk zijn er reguliere middelen voor sport hiervoor ingezet, waardoor er een voordeel van 30.000 euro ontstaat. 

Begrafenisrechten
In 2024  was er een lichte stijging van aantal begrafenissen en het aantal verlengde grafrechten ten opzichte van de prognose. Maar het is nog te vroeg om hier van een trend te spreken. Daarnaast zijn er 4 begrafenissen en 4 reserveringen geweest op de natuurlijke begraafplaats in Ophemert. Het gaat hier om grafrecht voor 60 en 100 jaar waarvan de tarieven en dus de inkomsten hoger zijn.  Per saldo en voordeel van 50.000 euro.

Vreemdelingen
Het voordeel van 39.000 euro wordt veroorzaakt door een voordelige afrekening Wet Inburgering over voorgaande jaren.

Opvang vluchtelingen Oekraïne
Er is sprake van een incidenteel nadeel van 144.000 euro. Dit heeft de volgende oorzaken:
Inkomsten:
De inkomsten van het Rijk zijn 81.000 euro lager dan begroot. Dit heeft twee oorzaken. Ten eerste zijn er uiteindelijk iets minder bedden gerealiseerd dan verwacht, wat zorgt voor een lager normbedrag. Hiernaast moesten wij een bedrag van 31.568 euro terugbetalen aan het Rijk als verrekening over 2023.

Uitgaven:
De grootste overschrijding is op het vlak van uitbestede werkzaamheden, hier is sprake van een overschrijding van 375.000 euro. Dit zit vooral op het vlak van beveiligingskosten. in 2025 gaan wij significant besparen op de kosten voor beveiliging, mede gelet op het feit dat de rijksbijdrage in 2025 lager is.
Een groot voordeel bedraagt de verrekeningen aan andere budgetten (197.000 euro). Dit komt doordat de begrote doorbelastingen aan de spreidingswet en aan een pand waar Oekraïners zijn gehuisvest lager uitvielen dan gedacht.
Er zijn diverse overige voor- en nadelen op het budget te noemen. Uiteindelijk is er sprake van een overschrijding van 63.000 euro op de prognose.